"Ta'lim va taraqqiyot" ilmiy-uslubiy jurnali 2025-yil 2-soni

Yuklab olish Annotatsiya ›

---

Annotatsiya

Mazkur maqolada bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida tabiiy fanlarni o‘qitish orqali ekologik kompetentlikni rivojlantirish texnologiyalari tahlil qilinadi. Ekologik kompetentlik ta’lim jarayonida o‘qituvchilarning atrof-muhitga nisbatan ongli munosabatini shakllantirishga, ekologik muammolarni tushunish va ularga yechim topish ko‘nikmalarini rivojlantirishga xizmat qiladi. Maqolada ekologik ta’limning zamonaviy yondashuvlari, interfaol usullar hamda o‘quvchilar ongida ekologik madaniyatni shakllantirishga yo‘naltirilgan samarali metodlar yoritib beriladi.

Yuklab olish Annotatsiya ›

---

Annotatsiya

Maqolada so'nggi yillarda bulling muammosi nafaqat umumiy o‘rta ta'lim maktablari rahbariyatini, balki ota-onalarni, o'qituvchilarni, siyosatchilarni, jamoatchilik vakillarini ham ko'proq tashvishga solayotgan muammolardan biri ekanligiga e’tibor qaratilgan. Dunyo maktablarida ruy berayotgan turli bezoriliklar va o‘quvchilarning bunday zo'ravonliklarning qurboni sifatida psixikasida ro‘y berayotgan muammolarga urg‘u bergilan bo‘lib, bulling xodisasining bevoista ishtirokchilari sifatida ko‘proq qaysi jins vakillari ishtirok etishi masalasi yoritilgan. Muallif o‘smirlik davrida bullingning gender xususiyatlari to‘g‘risidagi fikrlarini yoritishda xorij va rus psixologiyasi vakillarining bu boradagi nazavriy va ilmiy izlanishlarini o‘zaro qiyoslab solishtirib berishga harakat qilgan.

Yuklab olish Annotatsiya ›

---

Annotatsiya

Ushbu maqolada bosma va elektron darsliklarning zamonaviy ta’lim muhiti doirasidagi didaktik xususiyatlari hamda funksional farqlari ko‘rib chiqiladi. Ayniqsa, elektron darsliklarning interaktiv va moslashuvchan o‘qitish vositasi sifatidagi imkoniyatlariga alohida e’tibor qaratiladi. Ularning multimedia imkoniyatlari ta’lim jarayonini individuallashtirishga xizmat qiladi. Shuningdek, har ikkala turdagi darsliklarning afzalliklari va cheklovlari tahlil qilinadi, ularni oqilona birlashtirish ta’lim samaradorligini oshirish va raqamli ta’lim muhitini shakllantirish uchun zarurligi asoslanadi.

Yuklab olish Annotatsiya ›

---

Annotatsiya

Maqolada boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining mustaqil bilish faolligini rivojlantirishning pedagogik-psixologik xususiyatlarini aniqlashtirilgan, boshlang‘ich sinf o‘quv mashg‘ulotlarida zamonaviybaholash usullaridan foydalanishning didaktik imkoniyatlarini ochib berilgan, boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining zamonaviy baholash orqali mustaqil bilish faolligini rivojlantirish ayrim usullari ishlab chiqilgan, o‘quvchilarda zamonaviy baholash orqali mustaqil bilish faolligini rivojlantirish texnologiyasining didaktik ta’minoti takomillashtirilgan. Maqolada yana boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida zamonaviy baholash orqali mustaqil bilish faolligini rivojlantirishning tashkiliy-didaktik komponenti produktiv, reproduktiv va ijodiy bosqichlarini ta’limiy faollashtiruvchi ayrim usullar ko‘rsatilgan. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ig‘or metodlaridan namuna keltirilgan.

Yuklab olish Annotatsiya ›

---

Annotatsiya

Maqolada 10–12 yoshli maktab o‘quvchilarining turli somatotiplari (astenik, normostenik, giperstenik) asosida harakat qobiliyatlarini rivojlantirishda differensial yondashuvning ilmiy-metodik asoslari yoritilgan. Tadqiqot natijalariga tayangan holda jismoniy sifatlarni individuallashtirilgan tarzda shakllantirish uchun rejalashtirish mezonlari ishlab chiqildi. Mazkur yondashuv yuklama turlarining yo‘nalishiga ko‘ra differensiallashtirish, yuklama va dam olishning optimal almashuvi, yuklama darajasi va vaqt bo‘yicha turli yo‘nalishdagi yuklamalarning ketma-ketligi kabi parametrlarga asoslangan. Harakat birliklariga selektiv ta’sir ko‘rsatishga asoslangan yuklama tasnifi asos sifatida qo‘llanilgan. Model zamonaviy maktab jismoniy tarbiyasi tizimiga mos tarzda joriy etilishi mumkin.

Yuklab olish Annotatsiya ›

---

Annotatsiya

Ushbu maqola boshlang‘ich sinflarda fazoviy shakllar to‘plamini o‘rgatish metodikasiga bag‘ishlangan bo‘lib, o‘quvchilarning fazoviy tasavvur va geometrik bilimlarini rivojlantirishga qaratilgan. Maqola boshlang‘ich sinflarda fazoviy shakllarni o‘rgatishning samarali metodikalarini ko‘rib chiqadi va o‘qituvchilar uchun amaliy tavsiyalar beradi. Maqsad – o‘quvchilarning ushbu mavzuni oson va qiziqarli tarzda o‘zlashtirishiga yordam beradigan usullarni aniqlash.

Yuklab olish Annotatsiya ›

---

Annotatsiya

Ushbu maqolada ta’lim jarayonida matnni tushunish asosida nutqni rivojlantirishning samarali strategiyalari o‘rganiladi. Tadqiqotda matnni tushunish qobiliyatini oshirish orqali o‘quvchilarning muloqot ko‘nikmalarini shakllantirishga alohida e’tibor qaratilgan. Maqolada matnni tahlil qilish va mazmunini anglash jarayonida qo‘llaniladigan interfaol metodlar, jumladan, klasterlash, yangicha venn diagrammasi, muhokama va rolli o‘yinlar kabi strategiyalarning samaradorligi tahlil qilinadi. Shuningdek, o‘quvchilarning qiziqishini oshirish, ularning ijodiy fikrlashini rag‘batlantirish va individual yondashuv asosida o‘qitishning o‘rni ko‘rsatib o‘tilgan. Maqola yakunida olingan natijalar va tavsiyalar ta’lim jarayonini takomillashtirishga xizmat qiladi.

Yuklab olish Annotatsiya ›

---

Annotatsiya

Maqolada axborotlashgan jamiyat sharoitida boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari tomonidan uzluksiz ma’naviy tarbiya konsepsiyasini amalga oshirishning pedagogik imkoniyatlari o‘rganiladi. Axborot texnologiyalari va zamonaviy ta’lim muhitining ma’naviy tarbiya jarayoniga ta’siri tahlil qilinadi. Boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining axborot-kommunikatsiya vositalaridan foydalangan holda o‘quvchilarda axloqiy qadriyatlar, milliy va umuminsoniy qadriyatlar hamda ijtimoiy mas’uliyat tuyg‘usini shakllantirishdagi roli ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, uzluksiz ma’naviy tarbiyani ta’minlashda o‘qituvchilarning kasbiy kompetensiyalari, innovatsion pedagogik yondashuvlar va ta’lim jarayonida axborot resurslaridan samarali foydalanish imkoniyatlari muhokama qilinadi. Maqola axborotlashgan jamiyatda ma’naviy tarbiyani rivojlantirishga qaratilgan amaliy tavsiyalar bilan yakunlanadi.

Yuklab olish Annotatsiya ›

---

Annotatsiya

Boshlang‘ich sinflarda ko‘paytirish jadvalini o‘rganish matematik ta‘limning asosiy bosqichidir, ammo bu jarayon bir qator dolzarb muammolarga duch keladi. Bularga o‘quvchilar motivatsiyasining pastligi, o‘rganishdagi individual farqlar, mazmunli tushunishga nisbatan eslab qolishning keng tarqalganligi, o‘quv dasturining haddan tashqari og‘irligi, raqamli texnologiyalarning ta‘siri va psixologik to‘siqlar (matematik qor‘quv) kiradi. Maqolada ushbu qiyinchiliklarning sabablari ko‘rib chiqiladi va ularni hal qilish yo‘llari taklif etiladi. Shuningdek boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining matematik tafakkurini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilgan.

Yuklab olish Annotatsiya ›

---

Annotatsiya

Maqola rus va o‘zbek tillarida qarindoshlik atamalarining dialektal va mintaqaviy xususiyatlarini o‘rganishga bag‘ishlangan bo‘lib, ularning lingvokultural xususiyatlari va evolyutsiyasini ochib beradi. Ishda yoshlar orasida terminologiyaning soddalashuvi tendensiyasi, bu esa oilaviy tuzilmaning o‘zgarishi, globallashuv va avlodlararo aloqalarning zaiflashuvi bilan bog‘liq ekani ta’kidlanadi. Ayniqsa, o‘zbek qarindoshlik leksikasiga fors, tojik va qoraqalpoq tillarining ta’siri alohida e’tiborga olinadi, bu esa Markaziy Osiyodagi asrlar davomida shakllangan madaniy aloqalarni aks ettiradi.