MUSTAQILLIK DAVRI O'ZBEK SHE'RIYATIDA POETIK TAFAKKURNING YANGILANISHI VA MODERNIZATSIYA TENDENSIYALARI
Mualliflar: Muydinova Muattarxon Sobirjon qizi
Annotatsiya Mazkur maqolada mustaqillik davri o‘zbek she’riyatida poetik tafakkurning yangilanish jarayoni, badiiy izlanishlar va modernizatsiya tendensiyalari keng qamrovda tahlil etilgan. Mustaqillik yillarida jamiyatning siyosiy, ijtimoiy va ma’naviy hayotida yuz bergan o‘zgarishlar adabiyotning mazmuni, shakli va estetik yo‘nalishlariga sezilarli ta’sir ko‘rsatdi. Ayniqsa, o‘zbek she’riyatida inson ruhiy olamini yoritish, milliy o‘zlikni anglash, falsafiy mushohada va ma’naviy ozodlik g‘oyalari yangi poetik shakl va badiiy ifoda vositalari orqali namoyon bo‘ldi. Poetik tafakkurning yangilanishi, avvalo, so‘zning ma’no qatlamlarini chuqurlashtirish, ramziy va metaforik ifodaning kuchayishi, erkin vazn va noan’anaviy shakllarning keng qo‘llanishida ko‘zga tashlanadi. Shu bilan birga, modernizm va postmodernizm yo‘nalishlariga xos uslublarning milliy ruh bilan uyg‘unlashuvi o‘zbek she’riyatini jahon adabiy jarayoni bilan teng rivojlanish bosqichiga olib chiqdi. Rauf Parfi, Shavkat Rahmon, Halima Xudoyberdiyeva, Xurshid Davron, Usmon Azim, Jamol Kamol, Muhammad Yusuf kabi ijodkorlar she’riyatida inson, vaqt, ruhiyat, Vatan va erkinlik haqidagi falsafiy mushohada, ramz va timsollar orqali poetik tafakkurning yangi bosqichi shakllandi. Ularning asarlarida badiiy tafakkurning erkinlashuvi, milliy uyg‘onish va modernistik izlanishlar uyg‘un ifodasini topdi. Maqolada mustaqillik davri o‘zbek she’riyatidagi poetik tafakkurning yangilanishini belgilovchi asosiy omillar – erkin fikrlash, individual uslub, falsafiylik, milliylik, modernistik shakl va mazmun yangiligi, badiiy tajriba va intertekstual yondashuvlar tahlil etilgan. Tadqiqot natijalari o‘zbek adabiyotida yangi bosqich, ya’ni milliy va jahon poetik tafakkuri sintezining shakllanayotganini ko‘rsatadi. Kalit so'zlar: o‘zbek she’riyati, mustaqillik davri, poetik tafakkur, yangilanish, modernizatsiya, modernizm, postmodernizm, ramz, metafora, erkin vazn, falsafiylik, badiiy ifoda, milliy o‘zlik, ma’naviy uyg‘onish, estetik yangilanish, individual uslub, intertekstual yondashuv, poetik izlanishlar, milliy qadriyatlar, shoir tafakkuri.